Onlangs sprak ik een meneer in een revalidatiecentrum. Hij is thuis gevallen met meerdere breuken tot gevolg en moet nu stapje voor stapje weer herstellen. Hij gaf aan de afhankelijkheid het ergste te vinden. Hij was dan ook dolblij dat hij inmiddels zelf vanuit de stoel in bed kon komen en vanuit bed weer in de stoel. Dan hoefde hij daarvoor in elk geval niet meer te bellen.
Ook in het hospice merk ik dat sommige gasten terughoudend zijn in het bellen en vragen om hulp. Vaak geven ze aan dat ze ons niet lastig willen vallen. Waarop wij aangeven dat ze gerust mogen bellen, we zijn er voor hen en komen graag helpen. Het is natuurlijk niet zo dat ze dit niet weten of begrijpen. Ik denk dat de moeite dieper geworteld zit. Hoe moeilijk kan het zijn om alles wat je vroeger zelf (even) deed nu uit handen te moeten geven? Om overgeleverd te zijn aan anderen voor de kleinste dingen (een glas water, een boek waar je net niet bij kan, een lamp die je aan of uit wilt doen, etc.)? Veel mensen vinden hulp vragen helemaal niet makkelijk. En veruit de meeste mensen zullen het fijner vinden om hulp te geven dan te vragen. Ooit hoorde ik de uitspraak “Hulp vragen is een blijk van gezondheid” en die woorden zijn me altijd bijgebleven als waar en waardevol.
Terug naar het hospice. Toen ik er net werkte, had ik soms de neiging om alle zorg uit handen te nemen. Moest iemand gewassen worden? Dan stond ik al met de washand in de aanslag. Al snel leerde ik het anders te doen. Wat kan en wil iemand nog zelf doen? Kan iemand zelf zijn gezicht wassen? Zelf scheren? Zelf drinken? Dan hoeven wij niet per se te helpen. De meeste gasten vinden het fijn om dat wat ze nog zelf kunnen doen ook zelf te doen. Het geeft hen een stukje autonomie en dat doet hen doorgaans goed.
Maar het luistert nauw en blijft altijd maatwerk. Want niet alles wat kan moet. Aan een vrouw die zichzelf nog kan wassen, stelde de verpleegkundige toch voor dat hij haar zou wassen vanmorgen. Ze zou immers later die ochtend bezoek krijgen waarvoor ze uitgerust en scherp wilde zijn. Dan kon ze nu beter haar krachten sparen en zich laten verzorgen, was zijn idee. Het kostte een klein beetje overredingskracht, maar uiteindelijk was ze blij met de hulp. Ook een paar maanden geleden was er een vrouw die nog veel zelf kon bij de wastafel: zich wassen, afdrogen, haren kammen, etc. Maar het putte haar wel uit, waardoor ze de rest van de ochtend weinig of niets meer kon. Vaak hielpen we haar daarom, zodat ze daarna kon genieten van haar ontbijt en koffie en eventueel bezoek.
Steeds weer is het zoeken naar de juiste balans: Wat kan en wil iemand zelf doen? En wanneer is iemand gebaat bij hulp? Aan de ene kant willen we iemands autonomie en zelfredzaamheid respecteren, aan de andere kant kan een beetje hulp het leven soms veraangenamen of vergemakkelijken. En dat laatste is zeker niet alleen een les voor de gasten in ons hospice! De wijze les die ik ooit kreeg, geldt voor iedereen, gezond of ziek: hulp vragen is een blijk van gezondheid!
—
Door: Irene van der Meulen
_____
Irene is ritueelbegeleider. Sinds 2021 is ze zorgvrijwilliger bij Hospice Kromme Rijnstreek. In haar blogs op deze website schrijft ze over haar ervaringen als vrijwilliger.