Ooit is het tijd voor een waardig afscheid, zo wordt ons ingeprent door de uitvaartbranche. Zorg dat alles geregeld is voor het zover is. Leg wensen vast in een uitvaartwensenboekje. Voer een goed gesprek nu het nog kan. In theorie begrijp ik wat er gezegd wordt, maar in praktijk ging het in mijn geval anders. Ik hoop dat de lezer iets kan opsteken van mijn ervaringen.
Het definitieve afscheid is in mijn beleving geen leuk gespreksonderwerp. Lang geleden, toen ik nog heel jong was, hadden mijn ouders een metalen doos met daarin de begrafenispapieren; grote papieren polissen voor het geval dat. Toen ik wat ouder werd, wilden ze met mij soms spreken over de dood, maar daar had ik nooit zin in. Op een gegeven moment zeiden ze: “Je weet waar de papieren liggen.” In 2024 is mijn 94-jarige vader overleden en was het helaas tijd om met deze polissen aan de slag te gaan. Dat is aardig gelukt, al was het handig geweest als hij mij erop had gewezen dat een van de polissen al vijftien jaar geleden was afgekocht. Daar kwam ik pas achter na veel bellen met allerlei verzekeringsmaatschappijen.
Stippen
Diverse keren heb ik tegen hem gezegd dat ik een getypte versie wilde hebben van de adressen voor de rouwcorrespondentie. Ik zou alles zelf uittypen en de lijst actueel houden. Hij zag niet veel in mijn plan en heeft in zijn oude adressenboekje -met zijn nogal onleesbare handschrift- groene stippen gezet achter de betreffende namen. Deze mensen moest ik t.z.t. benaderen. Omdat ik bij de meesten geen idee had om wie het ging, ben ik eerst gaan bellen. Vaders stippen waren niet actueel want er kwamen mensen aan de lijn die hem al jaren niet meer hadden gezien. Soms was het nummer opgeheven. Ik kreeg de echtgenote te spreken van zijn oud-collega (inmiddels ook overleden). Toen ze doorhad wie ik was, zei ze dat ze altijd van mijn vader had gehouden, dat hij mooi kon vertellen en dat hij speciaal voor haar een paar klompjes had beschilderd. Als aandenken voor als ik er niet meer ben, had hij gezegd.
Door dit soort gesprekken kwam ik tot de conclusie, dat er een fanclub bestond waar ik tijdens zijn leven geen weet van had gehad. Dat was een leuke ontdekking, maar al dat bellen en uitzoeken kostte mij heel wat tijd. En toen de rouwkaarten eenmaal verstuurd waren, kwamen er veel meer mensen dan uitgenodigd. Dat krijg je als zijn fans -collega’s en sportschoolgenoten- de rouwkaart op Facebook zetten.
Nu wil ik geen kwaad spreken: op zijn manier had hij dingen geregeld. Ik vond diverse concepten voor een rouwkaart en aanwijzingen voor de uitvaart. Zo wilde hij een YouTube-filmpje van een half uur laten afspelen waarin hij aan het stunten is met een helikopter. Wat betreft de muziek: er was een tijd dat hij elke week met een ander nummer kwam. Verder moesten er van hem veel sterke verhalen verteld worden tijdens en na de uitvaart.
De praktijk
Op zondagmiddag, een dag na zijn overlijden, kregen we van de uitvaartondernemer te horen dat de rouwkaart de volgende dag voor 12.00 uur drukklaar moest zijn. Op de terugreis van zijn woonplaats Leeuwarden naar onze woonplaats Houten hebben mijn vrouw en ik gebrainstormd in de auto. Thuisgekomen maakten we een tekst, die heel anders was dan wat mijn vader op papier had gezet. Als het om muziek gaat, er is zoveel aanbod dat we maar snel een keuze hebben gemaakt. En het YouTube-filmpje van een half uur: dat was naar onze mening veel te lang en te saai.
Omdat hij deze wens ook met iemand anders had besproken en die aandrong dat het echt belangrijk was, hebben we bij wijze van compromis een klein deel vertoond. Sterke verhalen vertellen was geen probleem.
Ideaal zou zijn geweest als we samen aandacht hadden besteed aan hoe hij herinnerd wilde worden. Precies zeven maanden na de uitvaart was ik op een bijeenkomst met als motto: Het is altijd tijd voor herinneringen. Aanwezig waren een aantal enthousiaste professionals, die op allerlei gebieden kunnen helpen bij het vormgeven van herinneringen. Wellicht verdenkt de lezer mij nu van commerciële bijbedoelingen, maar voor de liefhebber: herinneringsspecialisten.nl. Een gefilmd interview, de hoe-het-waskast, een herdenkingstas: maak een keuze die bij je past. Helaas heb ik nooit samen met mijn vader daarover in detail kunnen praten. Ik herinner hem niet als iemand die goed zaken kon regelen, wel als een zorgzaam mens die altijd bezorgd was over mijn welzijn.
Iemand vroeg die dag aan mij: “Wat zou jij zelf willen op je eigen uitvaart: een schilderij, een gedenkboek, een film?” “Nee”, antwoordde ik, “dat niet, maar wel een goed verteld verhaal in begrijpelijk Nederlands waar een ander wat van kan leren.”
Door: Robert Wennekendonk, Nieuwsbrief 47, januari 2025